St. Petersburg wil monument    

     door      Herman Dasselaar

Wie als Vriezenvener heden ten dage St. Petersburg bezoekt, gaat naast de Gostinni Dvor, het winkelcentrum waar vroeger de Vriezenveense kooplieden hun waar aan de man trachtten te brengen al snel op zoek naar de vroegere Hollandse Kerk. Een nog steeds beeldbepalend pand aan de Nevsky Prospect. Eenmaal binnen tref ik in kamer waar vroeger de dominee zetelde Elena Makarova aan, zij is secretaresse van de Stichting Vrienden van St. Petersburg. Van haar krijg ik een warm onthaal in het Nederlands met koffie en koekjes. Aan de wanden hangen documenten en foto’s uit het verleden waar de Hollandse connectie met St. Petersburg duidelijk naar voren komt.

Dat de Vriezenveense kolonie van eertijds een belangrijke plaats innam blijkt wel uit de grote hoeveelheid foto’s en documenten met Vriezenveners erop. Ze vertelt dan ook met trots dat de Vriezenveners de grootste financiers waren van het gebouw waarin we ons bevinden. In haar boekenvitrine bevinden zich nogal wat Nederlandse boeken over de vroegere relatie van Nederland met St. Petersburg. Opvallend is wel dat juist de vanuit Vriezenveen geschreven boeken over de Rusluie ontbreken. Haar attenderend op het bestaan hiervan is ze enigszins verbaast, maar hoopt ze deze nog eens in haar collectie te kunnen verwelkomen.

De eerste Nederlandse kerk die In St Petersburg werd gebouwd verrees in 1717 op het terrein behorende bij het huis van Vice Admiraal Cornelis Cruys. Deze Cruys die in Stavanger geboren was en  via Amsterdam naar St Petersburg kwam had zijn huis op de hoek van de Neva en de z.g.  kleine rivier. Het kerkgebouw van toen koste een bedrag vergelijkbaar met de waarde van honderd koeien. Het nieuwe kerkgebouw aan de Nevski Prospect met zijn bijgebouwen werd in 1834 in gebruik genomen en werd voor een groot deel gefinancierd door de Vriezenveners. Uit de notulen komt naar voren dat de beslissing om zo’n groot en duur complex te bouwen niet zonder slag of stoot is gegaan. Maar al snel bleek het succes van de formule want na een maand na de opening waren reeds alle bijbehorende winkels en vertrekken verhuurd voor een jaarlijks bedrag van 45.000 roebel. In de kelder op de hoek van de Moika en de Nevski Prospect was een grote Duitse wijnhandel gevestigd. Op de begane grond hadden Harmsen en Smejovski hun winkels. Op de eerste verdieping was de chique boekwinkel van de firma Bellinzard en Co gevestigd. In het zelfde deel van de vleugel had de “academie voor tentoonstelling van kunstwerken” een grote winkel met tentoonstellingsruimte.

In de andere vleugel bevonden zich appartementen voor gemeenteleden en de predikant. In het middendeel de kerkzaal, rond van vorm met zuilen van zachtgroen marmer en kerkbanken van uitgelezen mahonie. Ook aan een vertrek voor de predikant en de kerkenraad was gedacht. Alles naar een ontwerp van een Franse architect die de afgebeelde maquette maakte. Op 14 januari 1834 werd de kerk ingewijd door dominee Tamling onder de genodigden was de Prins van Oranje met zijn zonen.

Elena Makarova   Eertijds interieur kerkzaal

Detail zuilen in de kerkzaal

Voorzijde met entree anno 2008.

Elena is zichtbaar ingenomen met het bezoek uit Vriezenveen, ze draagt de relatie met Vriezenveen een warm hart toe en vertelt honderduit over het kerkgebouw en de Rusluie van weleer. Ze heeft een lange lijst met namen van Vriezenveners die op de begraafplaats Volkolovskoje zijn begraven. Haar vurige wens is dat er nog eens een monument komt op deze begraafplaats als eerbetoon aan de Rusluie die er begraven liggen. Van de grafstenen is nl weinig meer over dan een tweetal exemplaren. De anderen zijn totaal onleesbaar geworden door gebrek aan onderhoud of door vernieling. Ze roept het  Gemeentebestuur en Vriezenveners maar ook het bedrijfsleven op hiervoor het initiatief te nemen. Wat zou er toepasselijker zijn dan zo’n monument, vindt ze, als herinnering aan de belangrijke Vriezenveense kolonie van weleer, in een modern St. Petersburg waar alles uit het verleden in ere wordt hersteld. Mocht u een bijdrage willen leveren aan dit project, financieel, materieel of organisatorisch kunt u haar mailen, haar e- mail adres is lenam63@yandex.ru  Alle Vriezenveners die een bezoek aan St. Petersburg willen brengen kunnen dit monument als tastbare herinnering beschouwen aan hun plaatsgenoten van vroeger de Rusluie die hier samen een gemeenschap vormden.

Want in het huidige St. Petersburg is daar op de gebouwen na weinig meer van terug te vinden. De Perestrojka heeft van St. Petersburg een moderne stad gemaakt, een metropool met mondaine winkels, hotels, musea en met prachtig gerestaureerde kerken en niet te vergeten het winterpaleis van de tsaren, nu de hermitage genaamd. Een museum wat uit de hele wereld jaarlijks vele duizenden bezoekers trekt. Het is een aanrader om St. Petersburg te bezoeken. En mocht u gaan vergeet niet Elena Makarova in de vroegere kerk met een bezoek te vereren. Het warenhuis Gostinni Dvor aan de Nevsky Prospect is totaal gerenoveerd en ziet er weer als nieuw uit. Er zijn gerenommeerde zaken in gevestigd met de laatste mode waar gefortuneerde Russen hun inkopen kunnen doen, net als honderd jaar geleden toen de Vriezenveense kooplui daar hun zaken dreven.