Bodemvondst in Vroomshoop
door: Herman Dasselaar.
Vroomshoopse mantelspeld.
Een van de oudste archeologische bodemvondsten uit onze omgeving is ongetwijfeld de bronzen mantelspeld die in het Twistveen werd gevonden. Het Twistveen ligt in het oostelijke deel van de oude Gemeente Den Ham. De bodemvondst werd altijd als de Vroomshoopse fibula aangeduid maar of je het Twistveen tegenwoordig nog tot Vroomshoopse-gebied kunt rekenen valt misschien wel te betwijfelen. De exacte plek van de vondst heb ik niet meer kunnen achterhalen, maar onderstaand topografisch kaartje uit 1908 geeft het gebied weer van het Twistveen waar de bodemvondst werd gedaan.
Het Twistveen rond 1908 er zijn slecht een paar (witte) percelen ontgonnen.
Ook wie de vinder is geweest is onduidelijk maar het kleinood werd aan het begin van de vorige eeuwwisseling (1909) door de hr. A. ten Bruggencate uit Almelo ten geschenke gegeven aan de oudheidkamer van Enschede. Andere bronnen weten te melden dat de vondst is aangekocht uit de belangrijke archeologische collectie van G.J. Eshuis. Hoe het ook zij bij mijn weten is de fibula nu te bewonderen in museum de Twentse Welle in Enschede. Over de datum van de vondst bestaat ook onduidelijkheid maar heeft ongeveer tussen 1890 en 1909 plaatsgevonden. De Vroomshoopse fibula behoorde jarenlang tot een van de meest opzienbarende en belangrijkste archeologische vondsten van Nederland. Dhr. Holwerda melde toentertijd; “een waar prachtstuk, de mooiste die in ons land te vinden is” Lange tijd was de fibula een unicum in onze provincie maar rond 1949 werd in de omgeving van Wierden in het veen ter diepte van ongeveer 2 meter een soortgelijk exemplaar gevonden.
Wat is eigenlijk een fibula en waar werd deze voor gebruikt? Voordat het knoopsgat werd uitgevonden werden mantels met een dergelijk attribuut dichtgemaakt. Het is te vergelijken met de tegenwoordige veiligheidsspeld. Het Vroomshoopse exemplaar is van brons (sommige bronnen spreken van koper) en is uit één draad getrokken met 6 windingen in de spiraal of veer. 1 knobbel op de beugel en 2 op de teruggeslagen voet, met een lange, brede speldhouder. De omslag tussen speldhouder en voet, alsmede het beugelklemmetje zijn versierd met een paar groeflijntjes. De lengte is: 185 mm.de datering is La Tène.
De La Tène-periode of La Tène-cultuur wordt ook wel Vix-cultuur genoemd en is een periode in de ijzertijd, genoemd naar de archeologische vindplaats van La Tène, een dorp aan de noordkant van het Meer van Neuchâtel in Zwitserland, waar een rijke vondst werd gedaan in 1857. De La Tène-periode die wordt geassocieerd met de Kelten liep tijdens de late ijzertijd (vanaf 450 v.Chr. tot de Romeinse periode in de 1e eeuw v.Chr.)
De nu bekende Overijsselse La Tène fibulae zijn afkomstig uit venen en dalen. Deze karakteristieke vondstomstandigheden delen zij met vele stenen en bronzen voorwerpen uit de Nieuwe Steentijd en de Bronstijd. De verklaring hiervoor is dan ook bij de kenners dezelfde: het moet om offergaven gaan. De specifieke vindplaatsen van de Overijsselse fibula-vondsten is dus niet zo opmerkelijk. Het Vroomshoopse exemplaar werd in het veen naast een zogenaamde knuppelweg gevonden, die een overgang over een toenmalig moeras mogelijk maakte, en zal dan waarschijnlijk ook als offergave hebben gediend.
Bronnen: Wikipedia, mr. G.J. ter Kuile sr Overijssels recht en geschiedenis 1948,
Archeologische kroniek van Overijssel. Wat was waar